Enflasyon Nedir?

Enflasyon Nedir?

Enflasyon tüm dünyadaki en önemli ekonomik verilerdendir. Enflasyon yüzünden ülkelerin kaderi bile olumsuz olarak değişebilmektedir. Piyasada bulunan mal ve hizmetlerdeki artışa enflasyon denmektedir. Kısacası, daha önceden alınan bir mal veya hizmet, aynı ücret ödenerek alınamıyor demektir, bu da paranın alım gücünün azalması anlamına gelmektedir. Her ay açıklanan enflasyon oranları, aynı zamanda mal ve hizmetlerin de ne kadar arttığını göstermektedir. Örnek olarak enflasyon % 10 olarak tespit edilmişse, 1 TL verilerek alınan bir mal veya hizmet, artık 1 TL 10 kuruşa alınabilecektir.

Enflasyonun Nedenleri Nelerdir?

Akademisyenler ile ekonomistler enflasyonun nedenlerini üç ana başlıkta toplamaktadır. Bunlar;

1. Talep enflasyonu: Genellikle hızlı büyüyen ülke ekonomilerinde oluşan bu enflasyon, halkın alım gücünün fazla olmasına rağmen piyasadaki malın az olmasından kaynaklanmaktadır. Yani mala talep çoktur ama yeterli mal yoktur, bu nedenle malın veya hizmetin satışını yapan üreticiler, talebi karşılamaya yönelik üretim kapasitesini artırırlar. Yapılan yatırımlar yeni maliyetler getirir ve bu maliyetleri mal veya hizmete yansıtırlar. Bu şekilde fiyatlar arttırmaktadır. Bu da enflasyona sebep olmaktadır.

2. Maliyet enflasyonu: Maliyet enflasyonunda esas unsur, mal ve hizmetlerin üretilmesinde kullanılan maliyetlerin artmasıdır. Şirketler de kar oranlarının düşmesini engellemek için fiyat artışına giderler ve bu da enflasyonu oluşturur. Üretim maliyetlerindeki artışlar ise genellikle ham madde, vergi, ulaşım ücreti veya ithalattaki artışlardan kaynaklanmaktadır.

3. Para enflasyonu: Para enflasyonu ilk başta anlamsız gibi gelmektedir. Piyasadaki malların çok fazla olması o malın değerinin düşmesine yol açtığı gerçeği düşünüldüğünde, piyasada dolaşan paranın çokluğu da paranın değerini düşürmektedir. Enflasyonun önemli nedenlerinden olan bu husus ise genellikle karşılıksız ve aşırı para basımı ile gerçeklemektedir. Hükumetler, popülist yaklaşımlarla halka iyi gözükmek için maaş ve ikramiye gibi artışlar yapar ve bunun karşılığı olarak da para basarlarsa para enflasyonu oluşur.

Enflasyonun Varyasyonları Nelerdir?

Enflasyon her zaman kötü olarak görünse de ülkelerde enflasyonun olmayışı (düşük oranlı), ekonomik zayıflığa da yol açabilmektedir. Önemli olan enflasyon oranından çok, bu oranla gerçekleşmesi gereken ücret artışlarıdır. Eğer enflasyon oranı, ücret artışlarından daha fazla yükseliyorsa sorun var demektir. Ekonomistler, enflasyonun varyasyonlarını yani çeşitlerini şu şekilde açıklamaktadırlar:

1. Deflasyon: Deflasyon aslında enflasyonun tam tersidir ve fiyatların düşmesi anlamına gelmektedir. Deflasyon genellikle kısa süreli ve nadir olarak görülmektedir. Deflasyonun oluştuğu durumlar ise ekonomik kriz ve durgunluğun olduğu dönemlerde oluşmaktadır. Tüketiciler ekonomik krizden dolayı harcamalarını büyük oranda azaltırlar ve böylece piyasada talep oldukça düşer. Şirketler ise bu durumdan dolayı yatırımlarını erteler veya tamamen iptal ederler. Bunun sonucunda ise işten çıkarmalar başlar ve işsizlik oranları çok yüksek rakamlara ulaşır. İşsizliğin artması ile harcamalar daha da azalır ve ekonomik kriz daha da büyümeye başlar.

2. Enflasyon: Bu durum ise enflasyonun sürmesi ama azalarak devam etmesidir, yani enflasyonun bir önceki ay % 5 iken bir sonraki ay % 4 olarak gerçekleşmesi gibi.

3. Hiperenflasyon: Bu enflasyon türü genellikle savaş veya güçlü bir ülkenin daha güçsüz bir ülkeye ekonomik ambargo uygulaması gibi olağanüstü durumlarda oluşmaktadır. Hiperenflasyon durumunda paranın alım gücü çok büyük oranda düşmektedir, enflasyon aylık olarak % 50'den fazla artış göstermektedir. Bir çok ülke bu tip enflasyonda daha büyük banknotlar basmak zorunda kalırlar, hatta paranın değeri basıldığı kağıttan bile daha düşük olmaktadır.

4. Stagflasyon: Yüksek enflasyonla aynı anda yüksek işsizlik oranı ve ekonomik durgunluğun oluştuğu enflasyon çeşididir. Stagflasyonun oluştuğu durumlara en iyi örnek ise petrol krizlerinin oluştuğu yıllardır.

Enflasyonun Etkileri Nelerdir?

İnsanların bulundukları konumlarla ilgili değişik beklentileri bulunmaktadır. Satıcılar daha fazla kar etmek için fiyatların artmasını isterken, alıcılar ise daha az harcamak ve daha çok almak için fiyatların düşmesini isterler. Enflasyon oranlarındaki değişikliklerden dolayı aynı anda hem kazanan hem de kaybedenler olmaktadır. Enflasyonun etkileri şu şekilde sıralanabilir:

1. Ücretlerde düşüş: enflasyondan dolayı özellikle çalışan kesimin aldığı ücretlerde önemli bir oranda düşüş gözlenmektedir.

2. Değişken faiz oranları: enflasyonla birlikte artan faiz oranları yatırımları azaltırken, tasarruf hesaplarının faizlerinin düşük olması bireylerin tasarruflarını azaltmaktadır.

3. Artan borçlanma maliyetleri; şirketler daha yüksek oranlarla borçlanmakta ve bu da işletmeleri zora sokmaktadır.

4. Rekabet gücünün düşmesi; şirketler yüksek enflasyon oranları yüzünden, diğer ülke şirketleri ile rekabet güçlerini de kaybederler.

5. Belirsizlik; belirsizlik ortamı nedeni ile kolay kolay yatırım yapılmaz ve yeni iş sahaları açılmaz.